توریسم و گردشگری
بررسی امکانات توسعه گردشگری الیگودرز
شهرستان الیگودرز دارای شرایط داخلی بسیار مناسبی برای جذب توریسم و صنعت گردشگری است. منظور از شرایط داخلی، قابلیت ها و پتانسیل هایی است که جاذبه های گردشگری (طبیعی یا فرهنگی) در یک مقصد ایجاد می نمایند. شرایط بالقوه این جاذبه ها مهمترین فاکتورهایی هستند که اقتصادی بودن یا نبودن سرمایه گذاری برای گردشگری در یک مقصد را تعیین می کنند. این شرایط در شهرستان الیگودرز عبارتند از:
جاذبه های طبیعی
آب و هوای الیگودرز و تأثیر آن بر گردشگری
یکی از فاکتورهای طبیعی و مهم که می تواند نقش جاذبه یا دافعه در مقصدهای گردشگری داشته باشد، شرایط آب و هوایی است. این شرایط به ویژه در فصل های گردشگری از اهمیت ویژه ای برخوردار است. بر اساس مطالعات انجام شده در شهرستان الیگودرز، ماه های اردیبهشت تا شهریور که بهترین زمان های گردشگری می باشد، از شرایط آب و هوایی بسیار مطلوبی برخوردار است. هوای خنک، دما و رطوبت بسیار مناسب و نسیم بهاری را حتی در گرم ترین ماه های سال می توان به خوبی حس کرد.
جاذبه های متنوع طبیعی
همانطور که پیش تر توضیح داده شد،جاذبه های طبیعی موقعیت ممتازی را برای توسعه گردشگری در شهرستان الیگودرز پدید آورده است. موارد بسیاری وجود دارد که حتی یک مورد از جاذبه های الیگودرز موجب توسعه گردشگری یک منطقه از شهرستان یا استان دیگر کشورمان شده است و بدیهی است که برخوداری الیگودرز از اکثر جاذبه ها، موقعیت ممتاز توسعه گردشگری می باشد.
جاذبه های فرهنگی
بقعه ها و امکان مذهبی
شهرستان الیگودرز دارای بقاع متبرکه ای می باشد که هر ساله میزبان هزاران نفر از شیعیان و ارادتمندان خاندان اهل بیت (ع) از اقصی نقاط کشور، خصوصا گردشگران استان های مجاور می باشد. از مهم ترین آن ها می توان به امام زاده محمد بن حسن “ع” (مومد حسن)، بقعه ابراهیم مالک اشتر نخعی، بقعه امام زادگان ( احمد، ابراهیم و محمد)، بقعه امام زاده داود و امام زاده غیفربن علی(ع)، امام زاده شاه زیدعلی (ع)، امام زاده علی اکبر(ع) و… اشاره کرد.
آثار تاریخی
از مهم ترین آثار تاریخی شهرستان الیگودرز نیز می توان قلعه باجول( قلعه ناکام)، قلعه خلیل خان، قبرستان تاریخی شیر سنگی بزنوید و سد تاریخی بند دختر و… را نام برد. بقعه ها و اماکن مذهبی شهرستان الیگودرز می تواند علاقمندان مخصوص خود را هدف گردشگری – مذهبی دارند به خود جلب کند و در صورت سرمایه گذاری لازم، طبیعت پیرامون بقعه ها محل تفریح مناسب برای گردشگران نیز خواهد بود.
بررسی حوزه گردشگری الیگودرز
علاوه بر جاذبه های فرهنگی، طبیعی و شرایط داخلی بسیار مناسب که شرح داده شد، اینک وضعیت شهرستان الیگورز را از نظر نقاط ضعف و قدرت نظام گرشگری که متأثر از پتانسل های موجود در این شهرستان می باشد جمع بندی و بررسی می کنیم:
نقاط قوت الیگودرز در توریسم و گردشگری
- جاذبه های فراوان توریستی و اکوتوریستی
- مناظر و چشم اندازهای طبیعی
- آبشارهای فراوان و کم نظیر
- جاذبه های فراوان توریستی و اکوتوریستی
- مناظر و چشم اندازهای طبیعی
- آبشارهای فراوان و کم نظیر
- آب طبیعی و بسیار سالم
- دریاچه های زیبا
- جاذبه های فراوان توریستی و اکوتوریستی
- دشت لاله های واژگون
- آثار متعدد باستانی و تاریخی
- نزدیکی به راه آهن سراسری تهران-جنوب
- وجود مراکز تفریحی و توریستی در اطراف دریاچه های حوضیان و خان آباد
- هم مرزی شهرستان با چهار استان کشور و نزدیکی با شهرهای اصفهان،اراک، خرم آباد و…
- وجود گورستان های تاریخی مانند گورستان تاریخی شیر سنگی روستای بزنوید
- وضعیت مطلوب راه ها و جاده های اصلی
- وجود جاده ارتباطی آسفالته بین اکثر روستاها
- زیر ساخت های مناسب گردشگری و راه های اصلی
- افزایش تمایل و تقاضای شهروندان کلانشهر جهت گذران اوقات فراغت در مناطق خوش آب و هوا
- پایین بودن هزینه های اقامتی و تفریحی
- عدم آلودگی های زیست محیطی
نقاط ضعف الیگودرز در توریسم و گردشگری
- کمبود تاسیسات اقامتی و پذیرایی مدرن (هتل ها و رستوران ها)
- کمبود نیروی انسانی آموزش دیده و متخصص در امر گردشگری
- کمبود تورهای تفریحی و توریستی
- عدم تبلیغات کافی برای گردشگران
- نبود دفاتر اطلاعاتی و جهانگردی
- کمبود وسایل حمل و نقل مناسب برای جابجایی گردشگران
- وضعیت نامطلوب تعداد کمی از جاده های روستایی
- عدم برنامه ریزی و توجه به بخش گردشگری از سوی مدیران بالادستی
- عدم شناخت کافی گردشگران از ویژگی های منطقه
همانطور که عنوان شد جهت توسعه گردشگری در الیگودرز، نقاط ضعف و قوت وجود دارد. البته باید توجه داشت که بیشتر ضعف ها ناشی از عملکرد ناصحیح در داخل و بیرون از شهر و همچنین ضعف قوانین می باشند. شهرستان الیگودرز از نظر دارا بودنِ مهمترین و اساسی ترین عناصر لازم برای توسعه یک مقصد گردشگری، یعنی جاذبه ها و موقعیت مواصلاتی، از جایگاه بسیار ویژه ای برخوردار است. می توان گفت با تغییر در روند عملکردها و ارائه راهبردهای مناسب ، پوشش نقاط ضعف و تقویت نقاط قوت موجود، نه تنها می توان در جهت رفع آسیب های احتمالی اقدام کرد، بلکه پیش بینی می شود شهرستان الیگودرز می تواند به یکی از کانون های گردشگری غرب کشور تبدیل شود.
با عنایت به فهرست موارد مطرح شده در باره نقاط قوت و ضعف توسعه صنعت توریسم در شهرستان الیگودرز، اینک راهکارهای ساماندهی فضای شهر الیگودرز از منظر نگاه و نیاز گردشگر فهرست می گردد:
- تاکید بر طراحی شهری و مدیریت شهری مرتبط با صنعت توریسم در پروژه ها.
- در نظر گرفتن نقاط مطلوب شهری جهت ارایه اقامتگاه به گردشگران.
- احداث رستوران، کافی شاپ، سفره خانه سنتی، اغذیه فروشی و…
- ایجاد و احداث دهکده های گردشگری و اقامتی با توجه به بافت طبیعی، فرهنگی و اجتماعی شهرستان.
- ارتباط با مؤسسات معتبر گردشگری و جذب توریست خارجی و اسکان در بررسی امکان اقامت موقت در منزل خانواده های علاقه مند روستاها.
- جذب مشارکت بخش خصوصی در توسعه جهانگردی.
- اطلاع رسانی مناسب و تبلیغات گسترده در سطح ملی و بین المللی.
- ارائه خدمات استاندارد به گردشگران مانند : اسکان، بهداشت، حمل و نقل، ارتباطات و …
- راه اندازی پلیس گردشگری.
- احداث موزه های حیات وحش و مردم شناسی.
- الگو برداری از تجارب موفق جهانی در صنعت توریسم.
- چاپ بروشور، کاتالوگ و نقشه های گردشگری.
- طراحی و ایجاد فضاهای فرهنگی، ورزشی، تفریحی مثل: پیست اسکی، قایق سواری ، تله کابین و…
- ایجاد واحدها و کارگاه های تولیدی در جهت تولید پوشاک و دیگر صنایع بومی و محلی.
- زیباسازی و محوطه سازی اطراف مناطق تاریخی، فرهنگی و تفریحی بادر نظر گرفتن فضای تاریخی و فرهنگی آن.
- راه اندازی وب سایت جامع گردشگری جهت معرفی جاذبه های گردشگری شهرستان الیگودرز.
- احداث خانه توریست.
کشاورزی و دامداری
بررسی بخش کشاورزی و دامداری الیگودرز
بخش کشاورزی
منابع آبی فراوان نسبت به سایر مناطق کشور، خاک حاصلخیر و غنی، همچنین زمین های مسطح و یکپارچه، در کنار نیروی جوان، متخصص و تحصیل کرده، همواره شهرستان الیگودرز را به عنوان منطقه ای مستعد برای سرمایه گذاری در بخش کشاورزی مطرح ساخته است. آلیورز که گفته می شود نام اولیه الیگودرز بوده (به معنای گندم سرخ) بیانگر این پتانسیل عظیم از گذشته تا امروز می باشد و با سرمایه گذاری در زیر بخش های کشاورزی، از جمله آبیاری تحت فشار، دام و طیور، صنایع بسته بندی، سوغات محلی و گیاهان دارویی، پرورش ماهی، صنعت چوب و صنایع تبدیلی می توان از ارزش افزوده و سود مناسبی بهره مند شد.
آبیاری تحت فشار
با وجود پتانسیل های بسیار مناسب و عملکرد قابل قبول میزان تولیدات در بخش کشاورزی، قسمت عمده اراضی کشاورزی شهرستان الیگودرز را دیم زارها تشکیل می دهند و یا از طریق روش های سنتی همچون روش غرقابی آبیاری می شوند که هدر دهی بالای آب با راندمان بسیار پایین و حدود ۱۵% را در پی دارد.
این درحالی است که سرمایه گذاری در این بخش و استفاده از روش های نوین آبیاری، همچون آبیاری بارانی می تواند راندمان عملکرد را از %۱۵ به بیش از ۷۵% افزایش داده و سود مناسبی را از برداشت محصولات کشاورزی عاید سرمایه گذار کند.
الیگودرز دارای حدود ۱۰۵۰۰۰ هکتار زمین زارعی است که از این مقدار تقریبا ۳۵۰۰۰ هکتار آبی و ۷۰۰۰۰ هکتار دیم هستند . با آبیاری بارانی می توان زمین های دیم را به آبی تبدیل کرد و با توجه به بازده در بخش آبی می توان نتایج خوبی در بخش تولید به دست آورد.
امروزه نیز با توجه به احداث چند سد در اطراف شهرستان، ذخیره مناسب منابع آبی و افزایش دانش نوین کشاورزی، می توان از این فرصت سرمایه گذاری به خوبی استفاده کرد و تولید گندم، جو، حبوبات، محصولات جالیزی و همچنین میوه هایی نظیر انگور، سیب، زرد آلو، آلبالو، گیلاس، گردو، بادام و حتی زعفران را در شهرستان الیگودرز روز به روز افزایش داد.
دام، طیور و زنبورداری
دشت های وسیع و مراتع فراوان، الیگودرز را به منطقه ای مستعد جهت پرورش دام و طیور تبدیل کرده است. رویش گل های طبیعی متفاوت، زمینه پرورش زنبور عسل را به خوبی فراهم آورده، به طوری که در سال ۱۳۹۴ مقدار ۱۲۰ تن عسل در شهرستان الیگودرز تولید شده است.
از طرف دیگر مراتع پربار شهرستان، بهترین منطقه برای دامپروری می باشند و سال گذشته(۱۳۹۴) بالغ بر ۵.۰۰۰ تن گوشت قرمز در الیگودرز تولید شده است که علاوه بر تأمین مصرف گوشت قرمز شهرستان، بخش عمده ای از آن به بازارهای پر مصرف استان های تهران، قم، اصفهان و استان مرکزی ارسال گردیده است.
تولید بیش از ۳۵.۰۰۰.۰۰۰ لیتر شیر خام در الیگودرز، علاوه بر تأمین شیر مورد نیاز استان لرستان، بخشی از شیرخام مورد نیاز استان های مرکزی و اصفهان را نیز تأمین کرده است.
همچنین تولید سالانه ۴.۰۰۰ تن گوشت مرغ و بالغ بر ۵۰۰ تن تخم مرغ در شهرستان الیگودرز، نشان دهنده پتانسیل بالای شهرستان جهت سرمایه گذاری در بخش دام وطیور می باشد و بکارگیری روش ها و دستگاه های مدرن و سرمایه گذاری اصولی در این زمینه، قطعا بازدهی بسیار بهتری را در پی خواهد داشت.
سرمایه گذاری در زمینه ایجاد واحد های مکانیزه و صنعتی دامی، احداث سردخانه های بزرگ صنعتی، کشتارگاه دام و طیور و صنایع تبدیلی به منظور تولید و فرآوری محصولات لبنی، چرم و پوست، بسته بندی گوشت و غیره، ضمن دارا بودن سود سرشار برای سرمایه گذاران محترم، زمینه بهره برداری هر چه بیشتر و استفاده مطلوب و بهینه از ظرفیت های دامی را به و جود می آورد.
صنایع بسته‌بندی
امروزه بسته بندی عامل اساسی برای فروش هر چه بیشتر اجناس و کالاهای تولیدی واحدها و ایجاد و پیدایش اشکال و روش هایی خاص، جدید و جذاب در ارائه آن محصولات به مصرف کنندگان است.
بسته بندی عبارت است از هنر و علم آماده سازی مواد غذایی برای انبار کردن و در نهایت فروش آن. بسته بندی باید تا حد امکان ساده و ارزان باشد ضمن اینکه اهداف اولیه بسته بندی یعنی خاصیت حفاظتی و جذابیت را نیز دارا باشد .
هر قدر بسته بندی یک محصول، زیبا، مناسب، در برگیرنده مشخصات و معرف محصول و مهمتر اینکه مطابق با جنبه ها و خصوصیات روانشناختی خریداران باشد، به همان اندازه، از بازار و فروش بهتری برخوردار خواهد بود.
بررسی ها در محیط رقابتی یکنواخت، بسته بندی های چشم نواز در لحظه ی خرید توانسته اند سهم فروش بیشتر را به خود اختصاص دهند.
بر همین اساس و با توجه به کشت محصولات متنوع در مزارع الیگودرز، می توان با استفاده از بسته بندی مناسب، خصوصا در بسته بندی حبوبات، از جمله عدس، لوبیا، نخود، ماش و حتی خشکبار، از برگشت سرمایه و ارزش افزوده بسیار مناسبی بهره مند شد.
گیاهان دارویی و سوغات محلی
سوغات کالایی است که از یک شهر، روستا یا منطقه‌ای، معمولا توسط مسافران و گردشگران خریداری می‌گردد تا پس از بازگشت مسافر، به نزدیکان، دوستان و آشنایان هدیه داده شود. ره‌آوردها به طور معمول ، صنایع دستی، محصولات صنعتی و مواد غذایی محلی تهیه شده در نواحی مختلف جغرافیایی هستند.
الیگودرز به واسطه قرار گرفتن در موقعیت جغرافیایی بسیار عالی و بهره مندی از راه ارتباطی مناسب با استان های هم مرز ( اصفهان و مرکزی) در مسیر عبور مسافران بسیاری از سراسر کشور قرار دارد که به مقاصد مختلف در سفر می باشند و این فراوانی مسافر می تواند بازار سیار، پر تقاضا و البته فرصتی بسیار مناسب جهت شناساندن و عرضه سوغات محلی الیگودرز باشد.
از سوغات محلی الیگودرز می توان به عسل ، تَرخینه ، ترشی ، نان محلی ، کلوچه و لبنیات ( کشک ، ماست ، پنیر، توف ، دوغ ، روغن محلی ، کره ، قَره قوروت) و گیاهان معطر و دارویی اشاره کرد. با تهیه و تولید بهداشتی، بسته بندی زیبا و قیمت مناسب این سوغات ها تحت عنوان برندی رسمی، می توان ضمن شناساندن سوغات محلی شهرستان الیگودرز، بازار پر رونقی را در این خصوص تشکیل داد.
با توجه به قدمت و اهمیت گیاهان دارویی، بشر دست بر دامان شفابخش طبیعت شده و با پی بردن به عوارض و عواقب ناشی از مصرف برخی از داروهای شیمیایی، بر آن شده است که با ترویج دوباره فرهنگ کشت و به کارگیری گیاهان دارویی، از فواید مصرف آن استفاده نماید. الیگودرز با ارتفاع ۲۰۰۰ متر از سطح دریا و بارش سالانه ۲۷۰ میلیمتر و متوسط ۱۲۰ روز یخبندان در سال، امکان رشد بسیاری از گونههای گیاهی محلی از جمله ” گل پَر، کلوس، چووُک، دُم گوسال، شِنگَه، پا قزقون، شیرین جقل، وَلکواز، کنگَر، آویشن، بَلمَک، پونه، چَربول، ریواس، جوقاسم، تُرشک، گزره، قیلونک، مریم(مِیرم) نُخودی، چَمبول ،گل خَتمی” را با خواص دارویی و مصارف غذایی را دارد.
علاوه بر گیاهان دارویی که در طبیعت به صورت خود رو می رویند، سال گذشته نیز در حدود ۲۰۰ هکتار از اراضی کشاورزی الیگودرز زیر کشت گیاهان دارویی از جمله ” گل گاوزبان ، خاکشیر، بارهنگ، شیرین بیان، بومادران، کاسنی، زرین گیاه، بن سرخ، گوَن کتیرا، مریمگلی و گزنه ” رفته است که با توجه به مباحث مطرح شده در این خصوص می توان از این پتانسیل بالا جهت درآمد زایی و فرصت سرمایه گذاری کم نظیر در کنار سایر سوغات الیگودرز استفاده کرد.
پرورش ماهی
امروزه آبزی پروری به عنوان یکی از مهم ترین منابع تولید مواد غذایی مورد احتیاج انسان پذیرفته شده است و متخصصان آن را به عنوان مطمئن ترین راهکار جهت کاهش فشار بر ذخایر آبزیان و صید بیش از اندازه می دانند.
با وجود رشد کنونی جمعیت دنیا، تولید هر چه بیشتر پروتئین حیوانی و خصوصا تمایل و گرایش ذائقه غذایی مردم به استفاده از گوشت سفید و آبزیان از اهمیت زیادی برخوردار است. کشت آبزیان به دلایل زیادی به عنوان عمومی ترین و موثرترین راهکار جهت تولید پروتئین درآینده دنیا شناخته شده است.
با مقایسه حیوانات پرورشی مهم دنیا مثل مرغ ، ماهی وگاو با توجه به موارد ذیل اهمیت پرورش ماهی روشن می گردد:
- ماهی و سایر آبزیان جزو حیوانات خونسرد هستند و برای تنظیم وثابت نگهداشتن حرارت بدن خود هیچ گونه انرژی صرف نمی کنند ودر مقایسه با حیوانات دیگر، استعداد رشد بیشتری دارند. وزن مخصوص بدن ماهی و دیگر آبزیان شناور تقریباً نزدیک به وزن مخصوص آب بوده از این رو انرژی زیادی برای شناور کردن خود نیاز نداشته و انرژی به دست آمده از طریق غذا را صرف رشد می کنند.
- ماهی نسبت به سایر موجودات پرورشی از فضای کمتری برای رشد استفاده می کند. به عبارتی هر ماهی کمتر از ۰.۲ متر مربع فضا برای زندگی اشغال می کند. ضمن اینکه پرورش ماهی اغلب در اراضی درجه ۳ و ۴ غیر قابل استفاده در امر کشاورزی صورت می گیرد و یا اینکه از آب های داخلی مثل دریاچه های طبیعی و مصنوعی، رودخانه ها، آبگیرها و آب بندان ها برای پرورش ماهی استفاده می شود که اختلالی در امر کشاورزی ایجاد نخواهد کرد.
استان لرستان نیز با دارا بودن ۱۳۴۱ رشته قنات، ۶۵۸۲ دهنه چشمه، ۶۲۸۷ حلقه چاه عمیق و نیمه عمیق، ۲۹ رشته رودخانه دائمی ( طول مسیر رودخانه و آبراه: ۲۴۵۰ کیلومتر ) یکی از قطب های آبزی پروری کشور می باشد.
شیلات لرستان ۱۳ درصد تولید ماهیان سردآبی کشور را به خود اختصاص داده است و بیش از ۳۰% تکثیر ماهیان سردآبی کشور مربوط به این استان می باشد. بنابراین شیلات لرستان در حال حاضر دارای رتبه اول در زمینه تکثیر ماهیان سردآبی در بین استان های غیر ساحلی و رتبه اول تولید آبزیان پرورشی در بین استان های غیر ساحلی می باشد. همچنین لرستان با داشتن ۱۱ مرکز تکثیر، حدود ۱۰% مزارع سردآبی کشور را در خود جای داده است. در مجموع لرستان در سال ۹۴ نزدیک به ۲۵هزار تن ماهی پرورشی تولید کرده است.
در این میان، شهرستان الیگودرز بیش از ۱۶.۵% سهم تولید و ۱۶% تعداد کل مزار ع لرستان را به خود اختصاص داده است که با توجه به قرار گرفتن در ارتفاع ۲۰۰۰ متری از سطح دریا و دارا بودن بخش عظیمی از منابع آبی استان که از سرچشمه های زاگرس نشات می گیرد و با در نظرگرفتن همخوانی ویژگی های آب شهرستان الیگودرز و آب مورد نیاز برای پرورش و تولید ماهی، از نظر درجه حرارت، اکسیژن محلول، دی اکسید کربن ، اسیدی و قلیائیت( بازی )، آمونیاک، نیترات و نیتریت، با سرمایه گذاری بیشتر و استفاده از روش های نوین پروش و تولید ماهی و بهره گیری بهتر از این منابع خدادادی، می توان الیگودرز را به قطب پرورش ماهی کشور تبدیل کرد.
با وجود این، می توان در کنار تولید و پرورش ماهی، با تأسیس کارخانجات فرآوری ماهی و صنایع تبدیلی آن، با تولید به هنگام و حذف هزینه حمل و نگهداری ماهی تا کارخانجات نقاط دیگر کشور، از سرمایه گذاری در بخش آبزیان الیگودرز به سود مناسبی دست یافت.
پرورش ماهی های شهرستان الیگودرز به دلیل دسترسی به منابع آب روان و با کیفیت بسیار پر رونق میباشند.
صنعت،معدن، تجارت
بررسی بخش های صنعتی و معادن الیگودرز
صنعت چوب
تجارت پر سود و کم زحمت چوب، عامل قطع بی رویه و غیر قانونی درختان جنگل است و باعث شده از وسعت جنگل های ایران همچون سایر کشورهای دنیا روز به روز کاسته شود و این ضربه بزرگی به سلامت طبیعت و انسان ها خواهد زد.
چرا که وجود جنگل، درختان کنترل آب‌های سطحی و تغذیه آب‌های زیرزمینی، مبارزه با آلودگی هوا، مبارزه با فرسایش، حفظ و تولید خاک، تلطیف هوا و تعدیل آب و هوای یک منطقه را در پی خواهد داشت. از طرفی مصارف و کاربردهای فراوان چوب نیز غیر قابل انکار است و برای بهره گیری از این نعمت خدادادی بهترین کار، کاشت درختان با اهداف اقتصادی است.
الیگودرز با وجود رودخانه های طولانی و پر آب همچون کاکلستان و قُلیان و رودخانه های فصلی، بارندگی مناسب و اراضی مستعد، زمینه بسیار مناسبی جهت کاشت و پرورش نهال به صورت صنعتی و تولید و فروش چوب دارد.
از این رو می توان با استفاده از آب رودخانه ها و بارش مناسب و کاشت درختان سازگار با آب و هوای منطقه، از سرمایه گذاری در صنعت چوب به خوبی بهره برد.
صنایع چوب به دلیل استفاده در صنعت جابجایی سنگ پالت ها و صندوق ها میوه باغات و صنعت ساخت صنایع دستی و مبلمان بسیار مورد استفاده میباشد.
صنایع تبدیلی
بر اساس آخرین اطلاعیه ها و مصاحبه هایی که از وزارت جهاد کشاورزی و ادارات جهاد کشاورزی استان ها در دسترس عموم قرار گرفته است آمار تأسف بار ضایعات کشاورزی است. حدود ۳۰% میزان تولید به دلیل فقدان صنایع تبدیلی و تکمیلی محصولات زراعی، باغی و دامی، یعنی سالانه ۳ تا ۵ میلیارد دلار، ارقام بسیار بسیار تأسف بار و قابل تأمل و حیرت انگیز است اما متأسفانه واقعیت دارد.
در سال های اخیر موضوع ضایعات کشاورزی و دامی، مورد بحث و بررسی کارشناسان و پژوهشگران این عرصه بوده است و در صدر راهکارهای ارائه شده به منظور کاهش ضایعات و کاستن از ارقام خسارات باور نکردنی یاد شده، موضوع صنایع تبدیلی و تکمیلی می درخشد که چنانچه اطلاعات کافی و گسترده در اختیار سرمایه گذاران قرار گیرد خواهند دانست که سرمایه گذاری در این صنایع، بدون تردید سودآور است و از طرفی امکان اشتغال آفرینی در روستاها و شهر، را گسترش خواهد داد و از طرفی دیگر از میزان تأسف کنونی کاسته خواهد شد.
صنایع تبدیلی و تکمیلی به مجموعه واحدهای تولیدی فرآوری کننده محصولات زراعی، باغی و دامی گفته می شود که شامل تغییرات فیزیکی و شیمیایی، نگهداری، بسته بندی، توزیع و . . . محصولات خواهد شد.
در شهرستان الیگودرز امکان سرمایه گذاری در واحدهای فرآوری محصولات دامی، زراعی و باغی فراهم است و همانطور که پیشتر توضیح داده شد مورد استقبال مقامات شهرستان و استان خواهد بود.
صنایع تبدیلی و تکمیلی که در شهرستان الیگودرز می توان ایجاد و سرمایه گذاری کرد عبارتند از :
- محصولات دامی: صنایع تبدیلی و تکمیلی دامی شامل فرآوردهای لبنی، کشتار دام و طیور، بسته بندی گوشت و مرغ ، فرآوردهای گوشتی . . .
- محصولات زراعی: صنایع تبدیلی و تکمیلی محصولات زراعی شامل آردسازی، رب گوجه فرنگی، بسته بندی غلات و حبوبات، ماکارونی، کیک و کلوچه، ترشی ها و شورها، روغن کشی از دانه های خام، فرآوردهای سیب زمینی و . . .
- محصولات باغی: در صنایع تبدیلی و تکمیلی باغی کمپوت، خشکبار، عرقیات و اسانس، لواشک، بسته بندی میوه، تولید مربا و سرکه و . . .
با توجه به موارد فوق و تولید محصولات دامی، کشاورزی، و باغی در الیگودرز سرمایه گذاری در هریک از موارد فوق ضمن ایجاد اشتغال، جلوگیری از ضایعات کشاورزی و باغی سود سرشاری نیز عاید سرمایه گذار خواهد کرد.
صنعت
بخش صنعت و معدن استان لرستان متاثر از وجود منابع زیر زمینی غنی و متعدد، محصولات کشاورزی متنوع، دامداری گسترده، سوخت و انرژی های مناسب و همچنین نیروی کار متخصص، امکان گسترش و رشد بسیار قابل توجه دارد.
از کل ۸۸۹۰۰ واحد صنعتی موجود در کشور تعداد ۱۴۳۸ واحد صنعتی بزرگ، متوسط و کوچک در لرستان مستقر می باشد، این رقم معادل ۱.۶۲% کل تعداد واحدهای صنعتی کشور است.
بررسی واحدهای صنعتی استان لرستان نشان می دهد که شهرستان های بروجرد و خرم آباد به ترتیب با ۲۹ و ۲۳ واحد صنعتی در رتبه اول و دوم قرار دارند و الیگودرز با ۱۰ واحد صنعتی در رتبه سوم قرار دارد .
الویت های سرمایه گذاری استان لرستان در بخش صنعت
- تولید ورق از آلیاژهای pvc و ABS.
- تولید تجهیزات و علائم کنترل ترافیکی.
- تولید ورق های رنگی.
- تولید ورق های hpl و cpl .
- تولید کاغذ از سنگ و آهک.
- تولید تیوب و ظروف بسته بندی دارو و محصولات بهداشتی.
- تولید آهک هیدراته.
- تولید مواد اولیه دارو.
- تولید پارچه چادر مشکی.
- تولید سلول های خورشیدی.
- احداث نیروگاه در مقیاس کوچک در شهرستان های دارای ظرفیت.
- تولید لوله از لاستیک بازیافتی.
- تولید قطعات پلاستیک شهری.
- تولید بتن سبک اتوکلاوه شده.
- تولید مرکب چاپ.
- تولید مستربچ‌های پلی اتیلن. ( مستربچ محصولی است که در آن پودر رنگ (پیگمنت) ویا افزودنی‌های دیگر به صورت بهینه با یکدیکر در یک رزین پایه ادغام شده‌اند.
معدن
استان لرستان با دارا بودن پتانسیل های معدنی فراوان، به دلیل قرار گرفتن بر روی دو زون دگرگون شده سنندج – سیرجان و زاگرس چین خورده، قابلیت های مناسبی برای فعالیت های معدنی دارد. لرستان دارای ۲۶ نوع ماده معدنی است که در ۱۸ نوع از آن عملیات معدنی در حال انجام می باشد.
از منابع و مواد معدنی مهم لرستان می توان از انواع سنگ های تزئینی و نما (چینی و کریستال الیگودرز و ازنا، مرمریت گوهره و گرانیت )، سیلیس، خاک سیلیس، قیر طبیعی، تالک، فلدسپات، سنگ گچ، سنگ آهک، شن و ماسه کوهی، شن و ماسه رود خانه ای ، باریتین، سرب، روی، لاشه آهکی، لاشه موزائیکی، دولومیت، گرانیت و . . . نام برد.
شهرستان الیگودرز به واسطه کوهستانی بودن و وجود کوه های فراوان در اطرافش، از دیرباز خاستگاه انواع معادن سنگ بوده و بیشترین تراکم و با کیفیت ترین سنگ های تزئینی را در استان لرستان دارد. از این رو در کنار استخراج سنگ، می توان از کارخانجات مدرن سنگبری، ایجاد صنایع فرآوری و تبدیلی مواد معدنی استفاده کرد.
سنگ چینی(کریستال)
مرمریت درشت بلور، سفید یا خاکستری روشن تا کرم را اصطلاحاً “سنگ چینی” می نامند. معادن چینی الیگودرز و ازنا ، چینی تنگ حنا(نیریز-استان فارس)، نجف آباد، کریستال و لای بید و گدار سرخ ناحیه موته، از معادن معروف سنگ های چینی ایران هستند.
مرمریت ها به صورت سنگ های متامورف سفید، خاکستری و رنگی، با تبلور دوباره، درخشندگی و شفافیت خاصی دارند. این نوع سنگ ها که از متامورفیسم سنگ های آهکی اولیه حاصل شده اند، بر حسب درجه متامورفیسم و رشد کریستال ها، ممکن است سنگ های تزئینی مختلفی را با نام ها و بافت های متفاوت ریز و درشت تشکیل دهند.
ازلحاظ تقسیم بندی علمی سنگ های چینی درگروه دگرگونی از انواع سنگ های تزئینی قرار می گیرند.
از کل ۸۸۹۰۰ واحد صنعتی موجود در کشور تعداد ۱۴۳۸ واحد صنعتی بزرگ، متوسط و کوچک در لرستان مستقر می باشد، این رقم معادل ۱.۶۲% کل تعداد واحدهای صنعتی کشور است.
بررسی واحدهای صنعتی استان لرستان نشان می دهد که شهرستان های بروجرد و خرم آباد به ترتیب با ۲۹ و ۲۳ واحد صنعتی در رتبه اول و دوم قرار دارند و الیگودرز با ۱۰ واحد صنعتی در رتبه سوم قرار دارد .
کریستال سنگ برای مدیتیشن(آرامش جسم و روح ) بسیار مناسب است و از قدرتی برخوردار است که همچون حائلی در برابر انرژی های منفی و اخلال گر از محیط های خانه، مانند اتاق خواب ، پذیرایی و اتاق کار محافظت می کند و برایمان آرامش و سازگاری فراهم می آورد.
استفاده از سنگ چینی برای نما و فضای خارجی کاملاً فنی و صحیح است. سنگ چینی از لحاظ جذب آب و چسبندگی دوغاب از سنگ گرانیت و تراورتن بهتر است زیرا نه به اندازه ی تراورتن جذب کننده دوغاب و نه به اندازه گرانیت نچسب است.
در ایران، استفاده از این سنگ برای نما از قدیم رایج بوده است. اگر دقت کرده باشید سنگ چینی نمای اصلی بسیاری از ساختمان های قدیمی به خصوص در مناطق گرمسیر است، چرا که رنگ روشن آن باعث می شود تا گرمای زیادی جذب نما نشود و ساختمان از گرمای زیاد در امان باشد.
مقاومت این سنگ در مقابل هوازدگی سطحی و عمقی به طور متوسط خوب و قابل اعتناست . ضرورت ساخت کارخانجات فرآوری و سنگ بری مدرن در حالی در الیگودرز وجود دارد که بخش اعظمی از کارخانجات سنگبری این شهرستان به دلیل استفاده از دستگاه های مستهلک، فرسوده و قدیمی در حالت تعطیل یا نیمه تعطیل به سر می برند.
لاشه های صنعتی
در کنار استفاده از دستگاه های مدرن فرآوری سنگ، بیشترین سود اقتصادی را می توان از سرمایه گذاری در بخش مواد معدنی همچون کربنات کلسیم (CaCO۳) برد.
کربنات کلسیم جامد سفید رنگی است که به میزان فراوان در ترکیب صخره‌ها در تمام نقاط جهان یافت می‌شود. مهم ترین کانی های آن آراگونیت، سنگ آهک، ماربل و تراورتن است و به مقدار بسیار کم در آب حل می‌شود.
این ماده می‌تواند به صورت مصنوعی تولید شود و البته در پوسته تخم مرغ و غشای جانورانی مانند حلزون و خرچنگ نیز موجود است. جنس مروارید نیز از کربنات کلسیم است که این نشان دهنده اهمیت این ماده معدنی گران بها می باشد.
کربنات کلسیم در اثر حرارت با از دست دادن CO۲ به آهک تبدیل می‌شود که از آن در کارهای ساختمانی ، در صنعت استخراج آهن و تولید فولاد به‌عنوان کمک ذوب و برای تهیه کاربید کلسیم استفاده می‌شود. از آهک در کشاورزی برای اصلاح خاک و تنظیم PH آن استفاده می گردد. همچنین کربنات کلسیم در صنایع کاشی و سرامیک مخصوصاً صنعت لعاب سازی کاربرد دارد. به دلیل تشکیل یوتکتیک، نقطه ذوب مجموعه را پایین آورده و به هنگام استفاده در لعاب، ضریب انبساط حرارتی لعاب را پایین می‌آورد.
بدیهی است سرمایه گذاری در معادن سنگ الیگودرز، فرآورده های آن و مهمتر از آن ایجاد صنایع تبدیلی مواد معدنی، که خصوصا کربنات کلسیم ماده اولیه آن هاست، باتوجه به موارد متعدد و پر مصرفی که اشاره شد، بازدهی اقتصادی بسیاری در پی خواهد داشت.
تجارت
استان لرستان به دلیل واقع شدن در مسیر ترانزیت “جنوب-شمال” و “جنوب-مرکز”، همجواری با عمده ترین کانون های جمعیتی و استان های مرزی و صنعتی کشور، تنوع تولیدات صنعتی و معدنی، تعدد محصولات کشاورزی و دامپروری و زیر ساخت های موجود در آن، مانند فرودگاه، راه آهن، سد، گمرک و غیره، پتانسیل لازم جهت تبدیل شدن به منطقه مهم و فعال بازرگانی کشور را دارا می باشد.
بخش بازرگانی استان می تواند با حمایت و هدایت هدفمند تشکل ها، توجه و تمرکز بر مزیت ها، پیگیری اهداف و سیاست های راهبردی توسعه، استفاده از نیروی انسانی متخصص استان، ارائه آموزش های ویژه و بکارگیری فناوری اطلاعات و روش های نوین خدمات بازرگانی، نقش موثری در نظام بازرگانی داخلی و توسعه تجارت خارجی ایفا نماید.
مهم ترین کالاهای صادراتی استان لرستان عبارتند از داروهای انسانی و دامی، سیمان، آهک هیدراته، گچ ساختمانی، پودر میکرونیزه، فرو سیلسیم، میکرو سیلیکا، انواع میخ آهنی، محصولات بهداشتی، دام زنده و سالامبور گوسفندی، محصولات کشاورزی،پودر کربنات کلسیم، روغن موتور، محصولات پتروشیمی، ظروف تفلون و قطعات سنگ شکن که به کشورهای کویت، عراق، افغانستان، ترکمنستان، ترکیه، تاجیکستان، روسیه، یمن، اوکراین، آذربایجان، ارمنستان، یونان، گرجستان، رومانی، امارات متحده عربی، چین، قطر، اسپانیا، لبنان، هند، ویتنام، پاکستان، آفریقای جنوبی، آلمان، لیبی، انگلیس، میانمار و …….صادر می گردد و الیگودرز به عنوان یکی از مهم ترین مراکز تولید پودر کربنات کلسیم و همچنین محصولات کشاورزی می تواند نقش موثری در کشور و استان داشته باشد.
اولویت های سرمایه گذاری در حوزه بازرگانی استان لرستان
- ایجاد مرکز اطلاع رسانی، بازاریابی، و برندسازی استان.
- تاسیس شرکت های پخش مواد غذایی و دارویی.
- افزایش ظرفیت سیلوهای نگهداری گندم.
- تکمیل سایت نمایشگاه های بین المللی استان.
- احداث سردخانه مطابق با تکنولوژی روز دنیا.
- ایجاد شهرک صادراتی فرش دستبافت استان.
- ایجاد فروشگاه های بزرگ و زنجیره ای.
صنایع دستی و سوغات الیگودرز
صنایع دستی به مجموعه ای از هنرها و صنایع اطلاق می شود که به طور عمده با استفاده از مواد اولیه بومی و انجام قسمتی از مراحل اساسی تولید، به کمک دست و ابزار دستی ساخته می شود که در هر واحد آن ذوق هنری و خلاقیت فکری صنعتگر سازنده به نحوی تجلی یافته و همین عامل، وجه تمایز اصلی این گونه محصولات از مصنوعات مشابه ماشینی و کارخانه ای می باشد.
نقش صنایع دستی در اقتصاد جوامع در حال رشد، به عنوان مکمل فعالیت های اصلی باعث شده اقتصاد دانان در ملاحظات خود به این رشته توجه خاصی مبذول داشته و آن را به عنوان اهرم قوی در حل مسائل اقتصادی وراه حل مناسبی در چاره یابی بحران ها به کار گیرند. نمونه بارز این درک، حمایت و تقویت صنایع دستی و روستایی در تمام کشورهای در حال رشد است.
در کلیه کشورهای جهان بدون استثناء صنایع به چهار دسته عمده تقسیم بندی شده است: صنایع سنگین، صنایع سبک، صنایع کوچک و صنایع دستی، که هر یک دارای خصوصیات منحصر به خود هستند. بررسی وضعیت اشتغال در کشورهای توسعه یافته، آنان را متقاعد ساخته که صنایع دستی و سنتی را بایستی به عنوان عامل مکمل در اقتصاد مورد توجه و حمایت قرار دهند.
صنایع دستی می تواند حالت کارگاهی و یا حالت خانگی داشته باشد و مانند صنایع کوچک، قابلیت استقرار در شهر و روستا را دارا می باشد و بدون نیاز به تکنولوژی پیشرفته بیشتر متکی به تخصص های بومی و همچنین ذوق، اندیشه و فرهنگ تولید کننده باشد. آمیختگی شدید این فعالیت با سنت ها، عادات و برداشت ها و بینش های شخصی سازنده و همچنین تأثیر فوق العاده محیط جغرافیایی در این صنعت، ویژگی خاصی به آن داده و باعث تمایز آن از فرآورده های کارخانه ای شده است.
بخش بازرگانی استان می تواند با حمایت و هدایت هدفمند تشکل ها، توجه و تمرکز بر مزیت ها، پیگیری اهداف و سیاست های راهبردی توسعه، استفاده از نیروی انسانی متخصص استان، ارائه آموزش های ویژه و بکارگیری فناوری اطلاعات و روش های نوین خدمات بازرگانی، نقش موثری در نظام بازرگانی داخلی و توسعه تجارت خارجی ایفا نماید.
مهم ترین کالاهای صادراتی استان لرستان عبارتند از داروهای انسانی و دامی، سیمان، آهک هیدراته، گچ ساختمانی، پودر میکرونیزه، فرو سیلسیم، میکرو سیلیکا، انواع میخ آهنی، محصولات بهداشتی، دام زنده و سالامبور گوسفندی، محصولات کشاورزی،پودر کربنات کلسیم، روغن موتور، محصولات پتروشیمی، ظروف تفلون و قطعات سنگ شکن که به کشورهای کویت، عراق، افغانستان، ترکمنستان، ترکیه، تاجیکستان، روسیه، یمن، اوکراین، آذربایجان، ارمنستان، یونان، گرجستان، رومانی، امارات متحده عربی، چین، قطر، اسپانیا، لبنان، هند، ویتنام، پاکستان، آفریقای جنوبی، آلمان، لیبی، انگلیس، میانمار و …….صادر می گردد و الیگودرز به عنوان یکی از مهم ترین مراکز تولید پودر کربنات کلسیم و همچنین محصولات کشاورزی می تواند نقش موثری در کشور و استان داشته باشد.
صنایع دستی لرستان با توجه به پیشینه تاریخی غنی و تنوع قومیت ها، در سه نوع متمایز عشایری، روستایی و شهری شکل گرفته اند که بیشتر تولیدات صنایع دستی عشایری به مصرف خانوار می رسد و کمتر به بازار عرضه می شود.
صنایع دستی الیگودرز شامل قالی بافی، منبت کاری، سیم بافی، معرق‌کاری، گلیم بافی و جاجیم بافی است.
- جاجیم : گونه‌ای زیرانداز دو رویه، دست بافته ای پشمین، منقّش و غالباً مخصوص نواحی سردسیر است.
- گلیم : نوعی فرش بدون پرز است که با درگیری تاروپود به یکدیگر ایجاد می شود.
- گیوه : نوعی پاپوش مردانه است که رویه آن را از ریسمان و نخ پنبه ای بافته و از چرم یا از لته های به هم فشرده می سازند.
- چوقا (چوخا) : بالاپوشی مردانه با خطوط سفید و سیاه، بدون آستین و جلو بازاست و بلندای آن تا بالای زانو می رسد.
اولویت های سرمایه گذاری در حوزه میراث فرهنگی و صنایع دستی الیگودرز
- تاسیس و راه اندازی موزه
- احیاء و آماده ساختن تغییر کاربری بناهای تاریخی
- احداث کارگاه ها و کارخانه های بسته بندی
- محصولات صنایع دستی صادراتی
- احداث شهرک های صنایع دستی
- تاسیس آموزشگاه های صنایع دستی در رشته های مختلف
- صادرات صنایع دستی شامل جاجیم، گلیم …
- احداث بازارچه های صنایع دستی
